История и традиции

Гісторыка-архіўная спраўка

Адукацыя на Язненшчыне пачалася з адкрыцця ў 1875 годзе народнага вучылішча – пачатковай свецкай школы. Школа пераведзена з Грыгаравіч, дзе існавала з 1863 года. Першымі настаўнікамі былі Варфаламій Мацвеевіч Рочын, які закончыў Маладзечанскую настаўніцкую семінарыю, законанастаўнік праваслаўнага вераспавядання Якаў Міхайлавіч Архангельскі, які закончыў Цвярскую духоўную семінарыю. У школе выкладалі Закон Божы, арыфметыку, чытанне, мову і царкоўныя спевы. Навучалася 53 хлопчыкі і 1 дзяўчынка. Народнае вучылішча паклала пачатак масавай народнай адукацыі сярод сялян Язненшчыны, садзейнічала росту іх свядомасці і культуры.

Пазней, 1 лістапада 1887 года, у Язне адкрылася царкоўна-прыхадская школа граматнасці. Яна рамяшчалася пры доме святара Якава Архангельскага. Бясплатна 22 праваслаўныя хлопчыкі навучаліся Закону Божаму, царкоўнаславянскаму чытанню і арыфметыцы, рускаму чыстапісанню і чытанню. Навучанне вялі святар і селянін Ігнацій Рыгоравіч Казлоўскі, які закончыў курс Язненскага народнага вучылішча.

Пад уладай Польшчы школа прадаўжала працаваць, але беларуская мова знаходзілася пад забаронай. Дзяцей хацелі выгадаваць палякамі (з успамінаў В. Мядзельца).

17 верасня 1939 года ў Язна прыйшлі Саветы. Усе дзеці школьнага ўзросту павінны былі размаўляць абавязкова па беларуску. Дырэктарам стаў Ігнат Мятла – высокаадукаваны, культурны, справядлівы чалавек, гарачы патрыёт Беларусі.

З прыходам немцаў пазняй восенню 1941 года школа пачала працаваць зноў. Яна адкрылася дзякуючы мясцовым энтузіястам, беларусам-патрыётам. Дырэктарам стаў зноў Ігнат Мятла. Настаўнікі давалі веды аб прыродзе, аб свеце. Настаўнікі і вучні гаварылі толькі па-беларуску. Школа працавала да 1943 года. У 1943 годзе зімой яна была спалена.

Пасля вайны заняткі ў школе аднаўляюцца. Размяшчаецца яна ў розных драўляных будынках у цэнтры вёскі.

У 1956 годзе была пабудавана цагляная двухпавярховая школа, першымі выпускнікамі якой сталі 12 вучняў.

Першы настаўнік Язненскага народнага вучылішча

3 верасня 1875 года

Якаў Міхайлавіч Архангельскі

“Священник Язненской церкви Яков  Михайлович Архангельский, сын священника Михаила Илларионовича Архангельского, уроженец села Осуйского Ржевского уезда Тверской губернии.Обучался и кончил курс  Богословских наук по 2 разряду в Тверской Духовной Семинарии в 1865 году.         

    По окончании курса в Семинарии был учителем народной школы в Тверской губернии с 1865 по 1867 год; в Квенской губернии был учителем Вокшнянского и Александрослободской училища с 1868 по 1871 года; в городе Ковно был приходским учителем в Старогородском училище с 1871 по 1873 года. Резолюцией Высокопреосвященнейшего Макария Археепископа Литовского и Виленского от 18 ноября 1873 года, определен “по прошению во священника” в Язненской Приображенской церкви села Язно Дисненского уезда Виленской губернии…

    В 1875 году в сентябре Указам Литовской Духовной Семенарии назначен Законоучителем Язненского народного училища.  За преподавание Закона Божия в Язненском училище “в виду усердного и вполне успешного преподавания Закона Божия и благотворного нравственного и религиозного воспитательного влияния на духовную природу дитей” – выражены от Училищного Совета Виленской Дирекции “ глубокая благодарность и искренняя признательность”.

 Указом Литовской Духовной Консистории от 18 сентября 1890 года… преподано Ахипастырское благословение ВысокопреосвященнейшегоАлексея Архиепископа Литовского и Виленского за усердное и успешное преподавание Закона Божия в Язненском народном училище…

 “В память Священного Коронования их Императорских Величеств 14 мая 1896 года имеет наперстный серебрянный крест и серебрянную медаль память Бозе почивщего Государя Императора Александра 3, на Анинской ленте.”   

                                                         З “Клировой ведомости Язненской Преображенской       

                                                                      самостоятельной и приписной к ней Путятинской

                                                                  церкви, Дисненского уезда и благочиния, Виленской

                                                                  губернии, Литовской епархии, за 1897й год.”